Ondergelopen straten, kelders en weilanden. Als we niet oppassen wordt dat in Nederland straks misschien wel vaker realiteit dan we willen. Klimaatverandering heeft onmiskenbaar gevolgen voor onze waterhuishouding. De stijging van de gemiddelde temperatuur brengt extremer weer met zich mee, waarbij hevige neerslag en periodes van droogte en hitte elkaar afwisselen. Om de gevolgen daarvan te beteugelen zijn op korte termijn veel ruimtelijke maatregelen nodig, die we aanduiden als klimaatadaptatie. Minister Van Nieuwenhuizen van Infrastructuur en Waterstaat (IenW) hoopt deze maatregelen een impuls te geven door gemeenten, provincies en waterschappen tijdelijk middelen beschikbaar te stellen uit het Deltafonds. Daarvoor diende zij op 27 mei 2019 een voorstel in tot aanpassing van de Waterwet.
Urgentie van versnelde maatregelen
De klimaatverandering uit zich in Nederland vaak in te veel of te weinig water. Met name decentrale overheden treffen de noodzakelijke maatregelen voor een waterrobuuste en klimaatbestendige ruimtelijke inrichting. Zo passen gemeenten bij gebiedsinrichting de ‘watertoets’ toe, die aanleiding kan geven tot de aanleg van infiltratievoorzieningen of het ophogen van gronden. Provinciale staten hebben onder meer als taak om in verordeningen normen vast te leggen met het oog op de bergings- en afvoercapaciteit waarop het regionale watersysteem moet zijn ingericht. En de waterschappen zijn als beheerders van regionale watersystemen bij uitstek verantwoordelijk voor het peilbeheer van oppervlaktewaterlichamen of grondwaterlichamen die deel uitmaken van het regionaal watersysteem.
Vanwege de toenemende intensiteit en frequentie van extreme neerslag met overlast en schade als gevolg, is er een breed gevoelde urgentie om maatregelen in het kader van klimaatadaptatie versneld uit te voeren. Daarvoor hebben decentrale overheden de komende jaren extra financiële middelen nodig, in aanvulling op wat zij al investeren. Het Rijk kan met cofinanciering in die belangrijke impuls voorzien.
Waarom een wijziging van de Waterwet?
De minister stelt nu voor om daartoe subsidies mogelijk te maken, ten laste van het Deltafonds. Het Deltafonds is als waterfonds bedoeld voor het bekostigen van maatregelen in het kader van waterbeheer. Voor het voorzien in een juiste hoeveelheid zoetwater van voldoende kwaliteit en het tegengaan of het beperken van de gevolgen van overstromingen is het al mogelijk dat het Rijk decentrale overheden subsidies verstrekt uit het Deltafonds. Het verstrekken van bijdragen uit dit fonds voor maatregelen ter voorkoming of beperking van wateroverlast is op dit moment echter juridisch niet mogelijk. Het wetsvoorstel omvat daarom een wijziging van artikel 7.22d lid 7 van de Waterwet, dat de reikwijdte van het fonds vergroot. De subsidies zullen niet ten koste gaan van andere maatregelen en voorzieningen uit het Deltafonds, zoals waterveiligheidsmaatregelen.
Beoordeling van de subsidieaanvragen
In een nog op te stellen subsidieregeling wordt uitgewerkt voor welke maatregelen of voorzieningen en onder welke voorwaarden decentrale overheden in aanmerking komen voor een subsidie. In algemene zin zal de regeling maatregelen of voorzieningen in de openbare ruimte omvatten die de ‘sponswerking’ van de stad en het landelijk gebied vergroten. Naast urgentie zullen ook aspecten als doelmatigheid en doeltreffendheid een rol spelen bij de beoordeling van aanvragen. Om in aanmerking te komen voor subsidie dienen de subsidieontvangers zelf een substantieel deel van de kosten van de te nemen maatregelen op zich te nemen, zodat er daadwerkelijk sprake is van een cofinanciering. De verdere concretisering van de regeling vindt plaats in de periode tot 2021. De Afdeling advisering van de Raad van State heeft in haar advies bij het voorstel geen kanttekeningen geplaatst en adviseert om het in deze vorm bij de Tweede Kamer in te dienen.
Ondertussen zijn in veel gebieden al maatregelen genomen en zijn verdere voorbereidingen om te werken aan toekomstbestendige steden in volle gang. En met de versnelling die de subsidieregeling nu mogelijk maakt zijn natte voeten of droge zomers straks nog minder een issue!
Raadpleeg hier het wetsvoorstel en de bijbehorende Memorie van toelichting.
