Home Kennis Blogreeks doorrekeningen concept-Klimaatakkoord: in plaats van bonus-malusregeling een CO2-heffing?

Blogreeks doorrekeningen concept-Klimaatakkoord: in plaats van bonus-malusregeling een CO2-heffing?

20 maart 2019
Edward Brans
en
Marije van Mannekes

Het ontwerp-Klimaatakkoord telt zeshonderd voorstellen met wat er in Nederland mogelijk is om de uitstoot van CO2 en andere broeikasgassen te verminderen. Zijn al die maatregelen voldoende om de gestelde klimaatdoelen te halen? Zijn ze specifiek genoeg, juridisch bindend en ook feitelijk uit te voeren? En hoeveel gaat dat ons kosten? Het Centraal Planbureau (CPB) en het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) heeft dit de afgelopen twee maanden uitgezocht. Op 13 maart 2019 presenteerden zij het resultaat aan minister Wiebes van Economische Zaken en Klimaat (EZK) en voorzitter van het Klimaatberaad, Ed Nijpels. Met een blogreeks informeren wij u de komende dagen over de inhoud daarvan. Vandaag besteden we aandacht aan de industrie en bedrijven.

Bonus-malus-systeem leidt hoogstwaarschijnlijk niet tot de gewenste effecten

Het voorgestelde instrumentarium in het hoofdstuk van het ontwerp-Klimaatakkoord over industrie zorgt naar alle waarschijnlijkheid niet voor de gewenste CO2-reductie van 14,3 Mton. En gezien de bandbreedte van 6 tot 13,9 Mton, ook niet wanneer de voorstellen het meest gunstig uitpakken. Ter onderbouwing van deze conclusie plaatsen het PBL en het CPB kanttekeningen bij het voorgestelde bonus-malus-systeem waarbij bedrijven emissiereductieplannen moeten indienen en naleven. Goede plannen zouden daarbij worden beloond met het toegang tot SDE++-subsidie (bonus), geen of slechte plannen of naleving zouden worden beboet (malus). Uiteraard afhankelijk van de verdere uitwerking van dit voorstel en hoewel dus onzeker, is de verwachting dat deze regeling bedrijven ruimte biedt voor calculerend gedrag.

Nog veel juridische en praktische vragen

Een andere kwetsbaarheid van het voorgestelde bonus-malus-systeem, is dat zonder een goedgekeurd emissiereductieplan een bedrijf een malus opgelegd kan krijgen. Het bedrijf is echter niet verantwoordelijk voor het tijdig goedkeuren van het emissiereductieplan en heeft hier mogelijk zelfs geen invloed op. De juridische conflicten die dat met zich mee kan brengen frustreert mogelijk de daadwerkelijke uitvoering van de regeling. Ook bevat de regeling onduidelijkheden, zoals de vraag of bedrijven hun reductieplannen mogen aanpassen naar aanleiding van nieuwe (technische) inzichten. Kortom veel praktische en juridische vragen voor wat betreft uitwerking en haalbaarheid van de voorgestelde maatregel.

Alleen de SDE++-tender is een relatief robuust en effectief instrument: de tegemoetkoming in de onrendabele top van emissiemaatregelen. Met deze verbrede regeling komen naast duurzame energie vanaf 2020 ook CO2-reducerende technieken voor subsidie in aanmerking. Lees meer over de SDE++ ons eerdere blog.

CO2-heffing in de industrie

Zoals wij eerder blogden kwam het kabinet kort na bekendmaking van de doorrekeningen met een eerste reactie, waaruit het kabinet aangaf het voornemen te hebben om op punten af te wijken van het ontwerp-akkoord. Het gaat om een aantal maatregelen, waaronder het verhogen van de heffing Opslag Duurzame Energie (ODE), de begrenzing van het ondergronds opslaan van CO2 (CCS: carbon capture and storage) én het instellen van CO2-heffing voor vervuilende bedrijven. Voor hier is van belang dat het kabinet het voornemen heeft het bonus-malus-systeem uit het ontwerp-Klimaatakkoord niet over te nemen. Dit omdat dit systeem de (internationale) concurrentiepositie van bedrijven mogelijk teveel aantast Er gaat nu mogelijk gekozen worden voor een CO2-heffing. Over de hoogte van deze heffing is nog niets bekend. De opbrengsten van de heffing gaan in elk geval gebruikt worden voor de vergroening van de industrie. Een van de vragen is nog wel of die gelden dan naar de reeds vergroende bedrijven zullen gaan, of juist naar de meest vervuilende. Deze en meer politieke keuzes liggen nog voor.

Met dit bericht zijn wij aan het einde gekomen van onze Blogreeks doorrekeningen ontwerp-Klimaatakkoord. De komende maanden zullen de klimaatmaatregelen naar verwachting worden vastgesteld en zal meer duidelijk worden ontstaan over de precieze inhoud van de (aanvullende) maatregelen. Wij volgen de ontwikkelen rondom het Klimaatakkoord met belangstelling!

Lees meer in de doorrekeningen van het PBL en CPB. Raadpleeg hier de eerste kabinetsreactie op de conclusies.